Als moestuinier gebruik je vaak een zaai- en plantkalender om af te lezen welke groente wanneer gezaaid kan worden. In zo’n kalender kan je bijvoorbeeld aflezen dat doperwten vanaf begin maart kunnen worden gezaaid. Maar niet elk jaar is hetzelfde. Het ene jaar is het voorjaar koud, het andere jaar wordt het juist opvallend vroeg warm in het voorjaar. Kortom, het ene jaar kan er eigenlijk vroeger gezaaid worden dan het andere jaar. Gewone zaai- en plantkalenders houden geen rekening met deze verschillen in temperatuur. Een fenologische kalender doet dit wél.
Fenologie
De fenologische kalender deelt het jaar op in een tiental seizoenen. Deze seizoenen hebben geen vaste begin- en einddatum. In plaats daarvan hangen ze samen met verschijnselen in de natuur. Zo bloeien de sneeuwklokjes tijdens de “beginnende lente”. Dit is het geschikte moment om de eerste radijsjes, pluksla en doperwt te zaaien.
De “vroege lente” hangt samen met bijvoorbeeld de eerste bloeiende paardenbloemen. Als dit seizoen is aangebroken, kunnen onder andere de eerste spinazie, snijbiet en rode biet worden gezaaid.
Indicatorplanten
Op deze manier heeft elk van de 10 fenologische seizoenen haar eigen “indicatorplanten“. Dit zijn veelvoorkomende planten die worden gebruikt om te bepalen of een bepaald seizoen al is aangebroken. Doordat deze “indicatorplanten” veel voorkomend zijn, kunnen ze door elke tuinier worden gebruikt. Voorbeelden van indicatorplanten zijn de hazelaar, klimop en paardenbloem maar ook bloeiende bramen en sneeuwklokjes.
Het bloeien van indicatorplanten wordt vaak gebruikt om de fenologische seizoenen in het voorjaar en in de zomer af te bakenen. De aanwezigheid van rijpe bessen of het verliezen van blad wordt later in het jaar vaak gebruikt om het begin of het einde van een seizoen te markeren.
Fenologische kalender
Kortom, de activiteiten in de moestuin kunnen gekoppeld worden aan de verschijnselen in de natuur. Ervaren moestuiniers doen dit vaak al onbewust. De fenologische kalender helpt onervaren moestuiniers om te bepalen wat het geschikte moment is voor bepaalde moestuinactiviteiten. Velt heeft een fraaie fenologische kalender opgesteld, die hier te vinden is.
