Basilicum (Ocimum basilicum) is een sterk geurend kruid dat vooral in de Italiaanse keuken veel gebruikt wordt. De naam stamt uit het Oudgrieks: basileus betekent koning. In het Nederlands wordt basilicum ook wel eens koningskruid genoemd. 

Groeiwijze 

Basilicum kan gemakkelijk gezaaid worden maar als je een plantje uit bijvoorbeeld de supermarkt hebt staan, kan je deze ook planten. Basilicumzaadjes zijn erg fijn en worden dus ondiep gezaaid. De zaadjes ontkiemen bij relatief hoge temperaturen, dus bij voorkeur worden de plantjes binnenshuis voorgezaaid. De kenmerkende basilicumblaadjes zijn al snel herkenbaar. 

De plantjes groeien in het begin relatief traag maar knappen erg op van een groter potje. Verplant de jonge plantjes dus regelmatig of geef ze vanaf het begin een ruime pot. De stengels van de plant groeien gestaag door en na enkele weken kunnen de eerste basilicum blaadjes geoogst worden. 

Na verloop van tijd gaat de plant bloeien. Ook worden de stengels op een gegeven moment houtig (een stadium dat een supermarkt plantje bij ons thuis nog nooit bereikt heeft…). Hoe meer je van de basilicum plukt, hoe uitbundiger de plant zal groeien. 

Basilicum kan niet tegen vorst en zal ’s winters dus afsterven. Wel kan je de plant uitgraven en in een pot laten overwinteren op een vorstvrije plaats. 

Soorten en rassen  

Er zijn veel verschillende basilicumrassen die verschillen wat betreft smaak en kleur. De meest bekende is de Genovese; de basilicum die wordt gebruikt om pesto van te maken. Dit is ook het ras dat vaak als plantje in de supermarkt wordt verkocht. 

Zelf hebben we ook een paarse basilicumsoort. Op internet zijn talloze rassen verkrijgbaar en als je erg van basilicum houdt, is het leuk om een paar verschillende rassen uit te proberen. 

Voorbereiding 

Als je relatief vroeg in het jaar basilicum wilt oogsten, is het raadzaam om de plantjes in het voorjaar binnenshuis voor te zaaien. Basilicum kan niet tegen vorst dus in de volle grond zaaien is pas een optie vanaf half mei. 

Haal potjes, potgrond, eventueel wat zand en basilicumzaadjes in huis zodat je alle benodigdheden hebt om voor te zaaien. In de moestuin kan je alvast een stukje grond reserveren voor de plant. Wij zetten de basilicum in ons kleine kruidentuintje of laten de planten in potten in de achtertuin staan. De planten houden van een zonnig plekje. 

Zaaien en planten 

Voorzaaien kan al vroeg in het voorjaar maar meestal zaaien wij basilicum rond begin april voor. De plantjes kunnen dan rustig binnenshuis opkomen en hebben een week of zes de tijd om te groeien voor we ze naar buiten verplaatsen. 

De fijne zaadjes zaaien we graag voor in papieren bakjes of andere bakjes waar de wortels doorheen kunnen groeien. Dit maakt het verpotten makkelijker: je kunt gewoon het hele bakje in een grotere pot met potgrond zetten. Na het voorzaaien kan het nodig zijn om de plantjes uit te dunnen zodat de stengels genoeg ruimte krijgen om uit te groeien. Uitdunnen kan vanaf het moment dat de plantjes twee blaadjes hebben. Er wordt wel gezegd dat elk basilicumplantje ten minste 15 cm ruimte nodig heeft om goed te kunnen groeien. Zelf laten we de plantjes veel dichter op elkaar staan en ook dat gaat in onze ervaring goed.

Uitplanten kan vanaf half mei. Maak een kuiltje dat iets groter is dan de kluit van de plant. Zorg ervoor dat de bovenkant van de kluit overeenkomt met het niveau van de grond. Druk de grond stevig aan en geef meteen een portie water zodat de plant zijn wortelstelsel kan gaan uitbreiden. Als je de basilicum in een pot wilt laten groeien, is het belangrijk dat deze pot aan de onderkant een gat heeft waar overtollig water uit kan lopen. 

Verzorging 

Op een gegeven moment gaat de basilicum bloeien. Als je wilt dat alle energie naar de vorming van blaadjes gaat, kan je de bloemstengel uit de plant knippen. Het vormen van een bloem kost namelijk energie die de plant dan niet meer in het vormen van bladeren kan steken.

Basilicum zal vooral tijdens warme periodes bijzonder snel groeien, vooral als de plant op een zonnige plek staat. Als het erg droog is, kan je een beetje water geven. Basilicum houdt echter niet van te natte grond dus wees spaarzaam met water geven. 

Als de planten circa 15 cm groot zijn, is het verstandig om de toppen uit de planten te halen. Dit stimuleert de bladgroei waardoor de oogst straks groter zal zijn. Als je de stengels afbreekt net boven het punt waar zich twee blaadjes aan de stengel bevinden, zullen de stengeltjes gaan vertakken en zal de plant opeens enorm snel groeien. 

Pas op met slakken: in een nacht kunnen ze je hele basilicumplant opeten. Slakken zijn vooral ’s ochtends en ’s avonds actief dus dit zijn de momenten om op slakkenjacht te gaan. Als je slakkensporen en/of aangegeten blaadjes ziet, is het de moeite om de slak(ken) op te zoeken en weg te halen.

Oogsten en bewaren 

Basilicum kan op twee manieren geoogst worden: als losse blaadjes of als hele stengels. Als je een kleine hoeveelheid basilicum wilt oogsten, kan je gewoon een paar losse blaadjes afplukken of knippen. Wil je grotere hoeveelheden oogsten, bijvoorbeeld voor het maken van pesto, dan kan je beter stengels oogsten.

Als je een stengel wilt oogsten, neem deze dan door net boven het punt waar twee blaadjes aan de stengel vast zitten. Dit bevordert de bladgroei waardoor je snel opnieuw basilicum zult kunnen oogsten.

Bij een overschot aan basilicum kan je een deel invriezen als wintervoorraad. Ook kan je een flinke hoeveelheid pesto maken, heerlijk als pastasaus of op een stokbroodje!