Spinazie (Spinacia oleracea) is bij ons vaak de eerste bladgroente die in het voorjaar geoogst kan worden en daardoor misschien wel een van de leukste. Begin mei zijn er meestal wel genoeg blaadjes klaar om de eerste zomerse salade van te maken. Zo vroeg in het moestuinseizoen ga ik nog voorzichtig met een schaartje te werk: nauwkeurig knip ik dan de grootste blaadjes uit de rij spinazie. Een paar weken later is de nieuwigheid er vanaf en is het eerder een kwestie van rap de blaadjes bij elkaar plukken.

Groeiwijze

Spinazie wordt in het voor- en najaar gezaaid. Uit elk zaadje ontstaat een klein plantje. In eerste instantie ontstaan er twee spitsovale slanke blaadjes. Vervolgens ontstaan vanuit het hart van de plant de herkenbare spinaziebladeren. De plantjes groeien snel en blijven vrij laag (maximaal 30 centimeter), al is dit afhankelijk van de soort spinazie die je zaait. Uit elk plantje ontstaan meerdere bladeren.

Terwijl de blaadjes bovengronds groeien, ontwikkelt er onder de grond een lange rechte wortel (dit soort wortels worden in moestuintaal ook wel penwortels genoemd).

Nadat de eerste bladeren geoogst zijn, ontstaan vanuit het hart van de plant nieuwe bladeren, mits het hart van de plant intact is gelaten bij het oogsten. Op deze manier kan er meerdere keren van een rijtje spinazieplanten worden geoogst.

Op een gegeven moment, tijdens de lange lichte zomerse dagen, zal de spinazie doorschieten (ongewenst in bloei gaan, waardoor je geen eetbare spinazie krijgt). Vanaf dit moment zijn de blaadjes niet meer zo mals en verdwijnen de planten bij ons op de composthoop of in het kippenhok.

Soorten & rassen

Er wordt vanouds onderscheid gemaakt tussen scherpzadige en rondzadige rassen maar dit onderscheid begint door de opkomst van hybriderassen steeds meer te vervagen. De rassen kunnen ook ingedeeld worden op basis van groeiduur.

De scherpzadige rassen zijn over het algemeen snelle groeiers die geschikt zijn voor de vroege teelt (vanaf januari/februari). Deze rassen zijn te herkennen aan stekeltjes op het zaad. De bladeren zijn vrij smal en spits. In tegenstelling tot de scherpzadige rassen, groeien de rondzadige rassen langzamer, al varieert de groeisnelheid per ras. Het zaad maar ook de blaadjes zijn afgerond. Deze rassen worden over het algemeen vanaf maart gezaaid.

Nieuw-Zeelandse spinazie is een variant die zomers niet doorschiet, ideaal voor mensen die spinazie ook midden in de zomer niet willen missen.

Voorbereiding

Spinazie is een bladgroente en zoals alle bladgroenten, vraagt ook spinazie om flink wat voeding. In het voorjaar voorzien we het landje van de bladgewassen altijd van een flinke lading oude stalmest en daar profiteert de spinazie graag van mee. Er wordt op internet veel geschreven over de invloed van zonlicht en de mate van bemesting op het nitraatgehalte van spinazie. Spinazie is namelijk een nitraatrijke groente en nitraat is lange tijd als een potentieel gevaarlijke stof beschouwd. Tegenwoordig denkt men dat het zeer onwaarschijnlijk is dat blootstelling aan nitraat via groenten zal leiden tot gezondheidsrisico’s. Kortom, ik zaai spinazie in de maanden dat het goed groeit, mik er zoveel mest bij als ik denk dat nodig is en geniet van het eten van onze eigen spinazie zonder me ook maar een moment druk te maken over het nitraatgehalte.

De kleine ronde zaadjes van spinazie kunnen het best in de vollegrond worden gezaaid. Voorzaaien heeft weinig zin bij plantjes die zo snel groeien als spinazie. Voor het zaaien, is het verstandig om de grond los, fijn en onkruidvrij te maken. Onkruid wieden is voor het zaaien namelijk veel makkelijker dan na het zaaien.

Zaaien

Spinazie is voor moestuiniers een echte voor- en najaarsgroente, al zou je dat niet meteen verwachten als je in de supermarkt rondloopt en ziet dat verse spinazie daar eigenlijk het hele jaar door te koop is. In de vollegrond kan je spinazie het beste zaaien vanaf begin maart tot eind april en vanaf eind juli tot eind augustus. Als je in deze periodes zaait, worden de blaadjes mals en sappig. Zaai je midden in de zomer dan is bij veel rassen de kans groot dat de plantjes doorschieten.

Bij het zaaien van meerdere rijtjes naast elkaar, komt er in het geval van spinazie 15 centimeter afstand tussen de rijen (“15 cm tussen de regels”). Binnen de regel, dus binnen één individuele rij, worden de zaadjes grofweg om de 1 centimeter gezaaid. De zaadjes worden het liefst 1 a 2 cm diep gezaaid, maar ook dat komt niet heel precies. Een handige truc voor mooie rechte rijen is: leg de steel van een hark of schoffel languit in de losgemaakte grond en druk de steel een stukje de grond in. Zo ontstaat er een mooie rechte geul die overal even diep. Op deze manier zullen alle spinazieplantjes mooi tegelijk opkomen.

Na het zaaien is het een kwestie van de zaadjes bedekken met een laagje aarde. Als het buiten koud is (mijn definitie van koud: als ik m’n winterjas draag), dan is het slim om de zaadjes toe te dekken met een extra dekentje van vliesdoek. Dit is een soort dunne stof waar het licht goed doorheen komt en die de temperatuur van de grond iets hoger houdt. Warmere grond betekent snellere ontkieming en dát betekent sneller spinazie eten!

Zaai trouwens niet teveel spinazie tegelijk. Net als bij sla, is het beter om de oogst te spreiden door meerdere keren een beetje te zaaien. Zo voorkom je dat je in korte tijd een hele berg spinazie weg moet werken. Door het zaaien te spreiden, zal ook de oogst gespreid worden over een langere periode met als gevolg dat je extra lang kunt genieten van je eigen verse spinazie.

Verzorgen

Tussen het zaaien en het oogsten, hoeft er eigenlijk niet zoveel te gebeuren. Als het erg droog is, is het vooral in het begin raadzaam om af en toe water te geven. Als de plantjes goed op gang zijn, hebben ze echter weinig water meer nodig.

Het is wel handig om tussendoor steeds het onkruid tussen de plantjes uit te trekken, anders wordt het wel een erg bonte salademix. Gelukkig zijn spinazieplantjes al in een vroeg stadium goed herkenbaar en is het dus niet zo moeilijk om de spinazieplantjes van het onkruid te onderscheiden.

Oogsten

Als de blaadjes groot genoeg zijn om te oogsten, knip ik de blaadjes af met een gewone schaar of een stekschaartje. Plukken gaat trouwens ook prima. Wacht niet te lang met oogsten want na verloop van tijd worden de blaadjes geleidelijk geel en minder smaakvol.

Het is slim om niet het hele plantje af te knippen want vanuit het hart van de plant (de plek waar de plant vanuit één stengel in meerdere stengeltjes vertakt) kunnen na de oogst nieuwe blaadjes groeien. Minstens twee ladingen voor de prijs van een!

Bewaren

Spinazie is niet zo goed houdbaar. In de koelkast blijven de blaadjes het langst goed in een afgesloten plastic tas of in de slacentrifuge. Het is echter raadzaam om de oogst zo snel mogelijk op te eten. Dan zijn de bladeren lekker knapperig en is de smaak optimaal. Spinazie invriezen is een mogelijkheid (eerst blancheren) maar die moeite hebben wij nog nooit genomen. Ingevroren spinazie is namelijk niet te vergelijken met verse spinazie en het spinazieseizoen is wat ons betreft lang genoeg om de rest van het jaar zonder deze groente te kunnen.

Let op: in tegenstelling tot verse spinazie uit de supermarkt, zit er op spinazieblaadjes uit de moestuin vaak nog wat aarde. Was de blaadjes goed want tandenknarsend de eerste oogst van het jaar wegwerken, is geen pretje!

Eten

Onze spinazie verwerken we tot allerlei lekkers, bijvoorbeeld een hartige taart met filodeeg. Kijk je mee in onderstaande vlog?