De pompoenen komen uit een omvangrijke familie: er zijn talloze soorten te verkrijgen, elk met hun eigen grootte, vorm, kleur en smaak. De pompoenen hebben een ding gemeen: de planten nemen veel ruimte in beslag. Kortom, niet ideaal voor een kleine tuin maar voor wie een beetje ruimte heeft, is het kweken van een pompoen zeker de moeite waard.

Groeiwijze

Pompoenplanten ontstaan uit vrij grote zaden die iedereen die wel eens een pompoen heeft opengesneden, zal herkennen. De zaden zijn spitsovaal en lijken een soort dun vliesje om zich heen te hebben. Deze zaden zullen binnenshuis snel ontkiemen. Ook buiten ontkiemen ze prima, mits het warm genoeg is.

Het kleine pompoenplantje groeit snel en zal al vlug een groter potje nodig hebben. Voor de pompoenen naar de moestuin verhuizen, hebben ze bij ons vaak al in drie verschillende potjes gestaan.

Zodra de plant in de moestuin staat en de temperatuur stijgt, zullen de planten in een hoog tempo gaan groeien waarbij ze uitgebreide ranken vormen die alle kanten op groeien. In andere woorden: pompoenen nemen veel ruimte in beslag. Je kunt ruimte besparen door de planten langs gaas (schuin) omhoog te laten groeien.

Vervolgens ontstaan er (vaak gele) bloemen aan de plant. Hier ontstaan na verloop van tijd de mini-pompoentjes die in de loop van enkele weken tot maanden uitgroeien tot flinke pompoenen. Veel pompoenen kunnen na de oogst lang bewaard worden, ideaal om de winter mee door te komen.

Soorten & rassen

Er zijn verschillende soorten pompoenen, die erg variëren wat betreft hun vorm, grootte, kleur en smaak. Een deel van de pompoenen is eetbaar, een ander deel is alleen bestemd voor decoratie. Lees dus goed op de verpakking van de zaden of de pompoenen bedoeld zijn voor consumptie of voor decoratie.

De pompoenrassen worden in een aantal categorieën onderverdeeld. Deze onderverdeling is gebaseerd op kenmerken of eigenschappen van de bladeren, zaden en stengels van de planten.

• Cucurbita maxima: de enorme pompoenen waar wedstrijden mee worden gedaan: wie kan de zwaarste pompoen kweken? De grootte van deze pompoenen maakt meer indruk dan de smaak. Ook zijn deze pompoenen niet zo lang te bewaren. In deze soort zijn er echter ook kleinere pompoenen (<10 kg) die goed smaken, bijvoorbeeld Hokkaido, Uchi Kuri, Hubbard en Queensland Blue.
• Cucurbita moschata: relatief kleine maar lekkere pompoenen die relatief lang houdbaar zijn. Uit deze groep hebben wij de Butternut Squash.
• Cucurbita pepo: de courgettes behoren tot deze familie. Ook zijn er enkele pompoenen die in deze groep horen. Planten uit deze groep vormen minder (grote) ranken en kleinere pompoenen die bovendien minder lang houdbaar zijn.
• Cucurbita mixta: matig houdbare, vrij kleine langwerpige pompoenen.

Onze favoriet is en blijft Hokkaido: het van oorsprong Japanse pompoenras dat ook vaak in de supermarkt te koop is. De pompoenen blijven maandenlang goed en hebben een heerlijk nootachtige smaak. Ook de flespompoen Butternut hebben we steevast in onze tuin staan. Aan deze plant komen langwerpige pompoenen met een wat lichter gekleurd vruchtvlees maar een minstens even goede smaak.

Voorbereiding

Pompoenen kunnen in de vollegrond gezaaid worden maar wij zaaien ze liever voor om een vroeger in het seizoen te kunnen oogsten. Meestal beginnen we met voorzaaien in april. Eerder voorzaaien is af te raden want de plantjes groeien snel maar kunnen niet goed tegen de kou. Je kunt ze dus pas na IJsheiligen uitplanten (half mei). Als je eerder voorzaait, zit je al die tijd met enorme planten. Dit maakt het vervoer en het verplanten niet makkelijker.

Zoals hierboven al beschreven, nemen pompoen veel ruimte in beslag. Reserveer dus voldoende plaats voor de pompoenen: ten minste 2 vierkante meter per plant. Ter voorbereiding kan je eventueel een rek van gaas maken waarlangs de pompoenplanten schuin omhoog kunnen groeien.

Zaaien & Planten

Pompoenen zijn absoluut niet moeilijk te kweken maar nemen veel ruimte in beslag. Voorgezaaid in bakjes komen ze vlot op. Per bakje verstop ik 1 zaadje onder een laagje potgrond van ongeveer 1 cm. Als de grond een beetje vochtig is, komen de plantjes heel snel op. Bij een overschot aan vocht is de kans groot dat de zaden gaan rotten dus geef zeker niet teveel water.

De plantjes zijn vanaf het begin al indrukwekkend groot en groeien gauw hun voorzaaibakjes uit. Als de worteltjes uit de onderkant van het bakje beginnen te groeien, wordt het hoog tijd om de plantjes naar een grotere pot te verhuizen.

Juist omdat de plantjes zo hard groeien, zaaien we ze vaak voor in zelfgevouwen bakjes van kranten. Kranten verteren gemakkelijk, zeker als ze nat zijn, en de worteltjes van de pompoenen groeien gemakkelijk door de vochtige kranten heen. We kunnen het plantje dus met bakje en al in een grotere pot met potgrond te zetten. Dat scheelt weer gedoe met de plantjes uit de plastic bakjes friemelen.

Als je de kleine plantjes gaat verpotten, vergeet dan niet op te schrijven welke planten in welk potje terechtkomen. Dit klinkt heel logisch maar je zult niet de eerste zijn die het vergeet. In dit vroege stadium lijken pompoenplantjes bijzonder veel op courgette- maar ook op meloen- en komkommerplanten. Kortom, als je nu vergeet op te schrijven welke plant in welk potje zit, kom je er pas over een paar maanden weer achter.

De planten kunnen het best na ijsheiligen in de vollegrond worden gezet. De term ijsheiligen staat voor de laatste dagen in het (voor)jaar waarop nog nachtvorst kan optreden, meestal wordt 15 mei als grens aangehouden. Ik ben soms geneigd om de snelgroeiende plantjes maar naar de tuin te brengen met het idee dat ze daar lekker de ruimte hebben. Het heeft zelden goed uitgepakt. Ook al zijn de dagen in april soms heerlijk warm en zonnig, de nachten kunnen verraderlijk koud zijn. Een keer nachtvorst en het voorzaaien van de plantjes is voor niks geweest. Geduld is een schone zaak, ook in de moestuin…

Verzorgen

In het begin is het soms nodig om onkruid te wieden maar al gauw zullen de bladeren van de pompoenplanten de bodem zo goed bedekken, dat onkruid weinig kans meer maakt.

Als je ruimte wilt besparen, kan je de pompoen langs een rek schuin omhoog laten groeien. Onder dit rek van gaas kunnen dan andere planten groeien die het niet erg vinden om in de schaduw te staan.

Verder bestaat de verzorging van pompoenen uit het leiden van de ranken. De ranken groeien alle kanten op en soms kan het nodig zijn om ze een beetje de weg te wijzen. Dit om te voorkomen dat de planten naar de buren, over het pad of tussen andere gewassen gaat groeien. Af en toe een rank afknippen is ook geen probleem.

Als de pompoenen eenmaal beginnen te groeien, kan je de vruchten op een plankje leggen om rotting te voorkomen. Op ons zanderige dus droge tuintje is dit niet nodig maar op een nattere bodem is het wellicht wel verstandig.

Oogsten

Het is verleidelijk om de pompoenoogst zo snel mogelijk binnen te halen maar er zijn een paar dingen waar je op moet letten bij het oogsten van pompoenen.

Pompoenen zijn het langst houdbaar als ze geoogst worden als ze rijp zijn. Deze rijpheid is te beoordelen aan de hand van de kleur en de hardheid van de pompoen zelf.
Ook geeft het steeltje van de pompoen aan wanneer de vrucht rijp is.

Bij onze Hokkaido pompoenen verkleurt de steel geleidelijk: eerst is de steel groen, in de loop der tijd ontstaan er kleine witte streepjes op de steel en uiteindelijk is de steel geheel wittig verkleurd en kurkachtig.

Als de pompoen al een tijdje niet meer groeit en de kleur steeds intenser begint te worden, gaat het de goede kant op. Als de vrucht bovendien wat doffer wordt (in andere woorden: als de glans er een beetje af gaat) is de kans groot dat de pompoen klaar is om geoogst te worden. Onrijpe pompoenen zijn een stuk zachter dan rijpe pompoenen. Als je met je duim de schil kunt indrukken, is het beter om de vrucht nog een tijdje aan de plant te laten zitten. Ook kan je op de pompoen kloppen: een holle klank wijst op een rijpe pompoen.

Knip of snijd de vrucht voorzichtig af zonder daarbij de vrucht te beschadigen. Trek de pompoen in ieder geval niet los van de plant om te voorkomen dat de steel beschadigt. Een flinke steel van ten minste 3 cm zorgt ervoor dat de pompoen zo lang mogelijk houdbaar blijft.

Ooit heb ik gelezen dat pompoenen het langst houdbaar zijn als ze na het oogsten eerst nog een week buiten in de zon liggen. Op die manier zou de schil harder worden, wat de houdbaarheid ten goede komt. Geen idee of het echt zo werkt maar bij ons liggen de pompoenen sowieso vaak eerst een tijdje buiten. Al dat oranje ziet er vrolijk uit én zo hebben we even de tijd om een koel, droog plekje voor de pompoenen te creëren.

Bewaren

Het verschilt enorm per ras hoe lang de pompoenen houdbaar zijn. Onze Hokkaïdo pompoenen blijven maanden goed. De hele winter kunnen de pompoenen blijven liggen, zonder dat ze verrotten of uitdrogen. De vruchten moeten dan wel droog en koel worden opgeslagen dus bij ons liggen ze ’s winters in het schuurtje of in de trapkast.

De pompoenen waarvan het steeltje per ongeluk is afgebroken, zijn minder lang houdbaar. Deze eten we dan ook als eerste op. Ook pompoenen waarvan de buitenkant beschadigd is, zijn minder lang houdbaar.

Eten

Pompoen verwerken we regelmatig tot een herfstige, verwarmende pompoensoep maar ook grillen we de stukjes pompoen vaak in de oven, zoals in onderstaande vlog. Kijk je mee om te zien wat we er precies van maken?