Groeiwijze

Boerenkool (Brassica oleracea convar. acephala var. laciniata of Brassica oleracea var. sabellica) is een koolsoort die het op alle grondsoorten wel naar haar zin heeft en zelden last heeft van ziektes. Vergeleken met de andere koolgewassen is boerenkool dus een relatief eenvoudig te kweken groente.

In België wordt boerenkool ook wel krulkool of krolkool genoemd, wat je je wel kunt voorstellen als je de gekrulde bladeren van boerenkool goed bekijkt. Boerenkool is een typische wintergroente die in de herfst of winter geoogst wordt.

Boerenkoolzaadjes zijn klein en rond maar over het algemeen komen ze vrij snel op. De jonge plantjes zijn al vrij gauw herkenbaar als koolplantjes. Binnenshuis voorzaaien gaat zelden goed; het resulteert in slappe, slungelige plantjes. Boerenkool komt buiten een stuk beter tot haar recht.

De planten groeien vrij snel en worden dus pas relatief laat in het moestuinseizoen gezaaid en/of geplant. De plant ontwikkelt een centrale stam. Aan deze stam ontspringen vrij grote, langwerpige bladeren met een centrale nerf. De bladeren zijn sterk gekruld. Als de bladeren groot genoeg zijn, kunnen ze geplukt of afgeknipt worden.

Als je de plant laat staan, zal hij in het volgende voorjaar gaan doorschieten en bloeien. De meeste tuiniers laten het niet zover komen en eten de planten ’s winters lekker op.

Soorten & rassen

Boerenkool kan op meerdere manieren worden ingedeeld. Het eerste onderscheid is:

• Herfstrassen: rassen die maar een klein beetje vorst kunnen verdragen. Dit betekent dat deze boerenkolen over het algemeen in de laatste paar maanden van het kalenderjaar worden geoogst.
• Winterrassen: rassen die winterhard zijn en geen enkel probleem hebben met strenge vorst. Deze rassen worden vooral in december en in het vroege voorjaar geoogst. Men zegt dat lage temperaturen ervoor zorgen dat zetmeel in suikers wordt omgezet. Om deze reden zou boerenkool “waar de vorst overheen is geweest” beter van smaak zijn dan boerenkoolplanten die nog geen vorst hebben meegemaakt.

Ook kunnen de rassen worden ingedeeld naar hun groeiwijze:

• Struikboerenkool: boerenkoolrassen die een vrij lange centrale stengel vormen waaraan de bladeren ontspringen. De oogst valt tussen september en februari. De oogstperiode is zo lang doordat deze boerenkoolsoorten goed tegen vorst kunnen. De meeste boerenkoolplanten die je in moestuinen zult tegenkomen, zijn struikboerenkolen.
• Dwerg- of maaiboerenkool: boerenkoolrassen die door professionals worden geteeld. Deze boerenkolen maken geen lange stengel en hebben bovendien vrij dunne stelen en nerven. Het voordeel hiervan is dat de planten gemaaid kunnen worden. Kortom, de boerenkool kan machinaal geoogst worden in plaats van met de hand. De rassen kunnen niet tegen vorst en worden dus tot uiterlijk begin november geoogst.

Voorbereiding

Boerenkool hoort bij de koolgewassen en houdt dus van goed bemeste grond. De planten zetten we vaak op de plek waar eerst bijvoorbeeld spitskool heeft gestaan. Boerenkool kan namelijk laat in het moestuin seizoen geplant worden, waardoor het een ideaal gewas voor zogenaamde nateelt is (planten/zaaien nadat er al een gewas geoogst is gedurende een moestuinseizoen). Bij nateelt kan het wel slim zijn om wat koemestkorrels te strooien zodat de boerenkoolplantjes voldoende voeding krijgen.

Boerenkool kan gezaaid worden maar als je weinig tijd hebt of nooit eerder boerenkool hebt geteeld, kan je net zo goed een paar plantjes kopen. Voor het planten is het handig om zoveel mogelijk onkruid weg te halen en de grond mooi fijn te maken.

Zaaien & Planten

Boerenkool kan zowel gezaaid worden als geplant. Buiten zaaien kan vanaf begin mei tot begin juli, afhankelijk van wanneer je de kleine plantjes wilt uitplanten. Planten kan vanaf juni maar wij planten boerenkoolplantjes bij voorkeur in de periode van eind juli tot begin augustus. Op deze manier kan boerenkool als nateelt dienen en kan je van een stuk grond dus twee keer verschillende gewassen oogsten in een moestuinseizoen.

De planten hebben vrij veel ruimte nodig. Wij planten boerenkool op ongeveer 50 cm tussen de planten in de rij en 50 a 60 cm tussen de rijen. Van een plant kan je vaak een mooi maaltje boerenkool oogsten.

Na het planten kunnen de jonge boerenkoolplantjes een slok water gebruiken. Geef zoals altijd water naast de plant (niet erop) en giet bij voorkeur ’s ochtends vroeg of aan het einde van de dag.

Verzorgen

Jonge boerenkoolplantjes kan je met netten beschermen tegen vogels al valt de vraat bij ons meestal wel mee. Alleen de erg jonge plantjes worden wel eens tot de nerf toe kaalgevreten. De grotere planten zijn blijkbaar minder smakelijk voor de vogels.

Gedurende het seizoen halen we slappe, aangetaste bladeren weg. Verder laten we de boerenkoolplanten lekker hun gang gaan. De planten groeien over het algemeen vanzelf lekker door en vragen weinig aandacht. Kortom, een prima gewas voor de beginnende moestuinier, al nemen de planten wel relatief veel ruimte in beslag.

In het verleden hebben we bij boerenkool veel last gehad van witte vlieg. Dit zijn kleine witte, soms haast doorzichtige vliegjes die het liefst aan de onderkant van de boerenkoolbladeren zitten. Daar leggen ze ook hun eitjes waardoor de onderkant van de bladeren vrijwel geheel wit kan verkleuren. Ikzelf beleef weinig plezier aan het schoonmaken en eten van zulke boerenkool maar wil ook geen pesticiden gebruiken om de vliegjes tegen te gaan. Op zandgrond lijken we echter minder last van witte vlieg te hebben, of zou het liggen aan het feit dat we vorig seizoen alleen paarse boerenkool hebben gekweekt? Mogelijk kan erg fijnmazig net helpen om de vlieg uit de buurt van de boerenkoolplanten te houden maar vooralsnog kijken we het even aan op onze tuin op zandgrond.

Oogsten & Bewaren

Boerenkool kan geoogst worden zodra de bladeren groot genoeg zijn én je zin hebt in boerenkool van eigen kweek. Je kunt het aantal benodigde bladeren gemakkelijk afplukken of afknippen.

De rest van de plant kan in de moestuin blijven staan. De plant zal ’s winters niet doorschieten, kan goed tegen vorst en zal waarschijnlijk zelfs nog een beetje doorgroeien. Kortom, gewoon de hoeveelheid oogsten die je nodig denkt te hebben en de rest lekker laten staan.

Boerenkool kan eventueel ingevroren worden. Hiervoor is het handig om de boerenkool te blancheren en vervolgens fijngesneden in porties in te vriezen. Zo kan je op een koude winteravond boerenkool eten zonder dat je eerst in de vrieskou naar de moestuin moet om boerenkool te oogsten.