Sla (Lactuca sativa) behoort tot de familie van de samengesteldbloemigen (composieten). Er zijn in totaal meer dan 200 slasoorten dus zowel de beginnende als de ervaren moestuinier kan zijn hart ophalen bij het uitzoeken van slasoorten. Het is een van de groenten die relatief vroeg in het seizoen klaar is om geoogst te worden. Een fijn gewas; veelzijdig en vrij makkelijk te kweken.

Groeiwijze

Sla is een eenjarig gewas dat snel uitgroeit van zaadje tot volwaardige krop. Slechts weken zitten er tussen zaaien en oogsten; de gemiddelde groeiperiode bedraagt 35 tot 60 dagen. Terwijl het slaplantje bovengronds snel groeit, ontwikkelt zich ondergronds tegelijkertijd een penwortel met vrij korte zijwortels.

Dit wortelstelsel heeft moeite om de ontwikkeling van de krop bij te houden. Dit is de reden dat slaplanten graag op losse, goed bewortelbare grond groeien; dit is de enige manier waarop het vrij zwakke wortelstelsel genoeg voedingsstoffen en water kan opnemen. In een goed losgemaakte en vruchtbare bodem kan sla erg snel groeien en zul je binnen de kortste keren je eerste kroppen oogsten.

Kropsla kan een groot deel van het jaar geteeld worden, al zijn de zomermaanden juni en juli minder optimaal. Sla is namelijk gevoelig voor daglengte: rond de langste dagen van het jaar schieten de kroppen snel door. Dat doorschieten betekent niets anders dan dat de kroppen sla gaan bloeien. In het hart van de krop ontstaat een bloemstengel en die stengel groeit in rap tempo omhoog. Hierdoor is de krop niet meer rond maar eerder langwerpig. Een soort stammetje met slablaadjes en bovenin een begin van een bloemknop.

De doorgeschoten sla eten we niet meer op. De smaak wordt er niet beter op en eigenlijk kunnen de doorgeschoten kroppen linea recta de composthoop op of het kippenhok in.

Soorten & rassen

Er zijn zaadjes van talloze verschillende rassen te koop, in tegenstelling tot het vrij beperkte sla-assortiment van de gemiddelde supermarkt.

De ideale tijd om te zaaien kan per ras verschillen, dus lees goed op de verpakking wanneer het beste gezaaid kan worden. Het is leuk om verschillende rassen uit te proberen, je zult zien dat er een duidelijk verschil in smaak en structuur is.

Voorbereiding

Zoals bij alle bladgroenten het geval is, houdt sla van goed bemeste grond. Een dosis oude stalmest zal de groei van sla ten goede komen (professionals gebruiken ongeveer 7 kg per vierkante meter, heb ik me laten vertellen).

Een mooie luchtige, losse grond komt van pas bij het planten van de jonge slaplantjes. Zoals hierboven beschreven, moeten de slaplantjes goed kunnen wortelen om voldoende vocht en voedingsstoffen op te kunnen nemen. Net na het planten is het noodzakelijk om de grond goed vochtig te houden. Ook daarna houdt sla van een flinke slok water, bij droogte is het dus goed om regelmatig water te geven.

Als je zelf gaat voorzaaien, is het handig om potgrond, eventueel wat zand en zaaitrays of potjes in huis te halen.

Zaaien & Planten

Sla voorzaaien vind ik maar een stom werkje, ik weet niet precies waarom ik het amper de moeite waard vind om met sla zaadjes in de weer te gaan. Misschien omdat het van die irritante kleine zaadjes zijn?! Bovendien kan je voor een appel en een ei mooie plantjes bij een lokale kweker kopen. Met een fulltime baan en nog andere hobby’s is het af en toe ook een kwestie van pick your battles; als tuinier hoef je echt niet alles zelf te doen!

Als je zelf het ras wilt kiezen, is voorzaaien soms toch noodzakelijk. Veel kwekers hebben namelijk een vrij beperkt sla assortiment. De slazaadjes kunnen vrijwel overal gezaaid worden, zowel in de vollegrond als onder glas. Binnen in de vensterbak voorzaaien is over het algemeen minder succesvol: door de warmte ontstaan er dunne, slappe sprietjes die moeilijk te verplanten zijn en het bovendien zwaar zullen krijgen in de buitenlucht. Zaai de zaadjes in een potje of bak met potgrond en bedek de zaadjes met een heel dun laagje potgrond of zand. Zet ze vervolgens buiten, een koele maar lichte ruimte of in een klein kasje.

De plantjes komen binnen 1 of 2 weken op en kunnen circa 2 tot 3 weken later worden uitgeplant in de volle grond. De jonge plantjes moeten dan voorzichtig uit hun potjes geschept worden zodat ze onbeschadigd op hun definitieve plaats terechtkomen. Graaf een kuiltje dat ongeveer zo diep is als de kluit van het jonge plantje en druk de grond vervolgens stevig aan. Geef de jonge plantjes voorzichtig water, het liefst ’s ochtends vroeg of aan het einde van de dag. Later in het voorjaar kan sla ook in de volle grond worden gezaaid.

Net voor of zodra de eerste slakroppen zijn geoogst, is het handig om alvast nieuwe slaplantjes te planten. Als je pas gaat planten zodra de eerste lading sla op is, zal het namelijk weer een paar weken duren voor de volgende plantjes groot genoeg zijn om geoogst te worden. De kleine plantjes kunnen tussen de grote slakroppen geplant worden. Druk de aarde rond het kluitje stevig aan en geef de plantjes een flinke slok water. Zodra de grote kroppen geoogst zijn, zullen de kleine slaplantjes geleidelijk hun plekje innemen.

Verzorgen

Hoewel in ons zanderige tuintje weinig slakken te vinden zijn, hebben we in onze vorige tuin op kleigrond duidelijk ervaren hoe graag slakken sla eten. Soms waren de plantjes een paar dagen na het planten helemaal verslonden. Kortom, het is slim om de slakken om de tuin te leiden. Je kunt in de weer gaan met eierschalen, schelpjes en ander scherp spul waar slakken niet van houden. Zelf hebben we met succes gebruik gemaakt van Escar-go slakkenkorrels, een natuurlijk product dat slakken tegengaat. Ook kan het helpen om halve stoeptegels op zo’n manier in de tuin te leggen dat slakken er onder kunnen kruipen. De slakken kan je dan bij voorkeur ’s ochtends vroeg en/of ’s avonds laat onder de tegel vandaan halen.

Slaplanten hebben veel water nodig om te groeien. Ook verdampt er vrij veel water uit de bladeren. Kortom, geef de planten regelmatig water als het al een tijdje niet heeft geregend. Geef het liefst ’s ochtends vroeg of aan het einde van de dag water, dit voorkomt dat de waterdruppels tot verbranding van de bladeren leiden. Het beste kan je het water naast in plaats van op de plant gieten.

Als er in de loop van het seizoen meerdere keren sla op hetzelfde stukje grond komt te staan, kan het goed zijn om de bodem wat extra te bemesten, bijvoorbeeld met een handje koemestkorrels.

Oogsten

Voor ik een slakrop oogst, voel ik altijd even of de krop mooi vol aanvoelt. Als je de krop nog erg gemakkelijk kunt samenknijpen (met beleid, uiteraard), kan het de moeite zijn om nog even te wachten met oogsten. Op deze manier krijgt de krop de tijd om nog wat extra bladeren te vormen en zo een vollere krop te worden.

Een beginnend moestuinier vroeg laatst: ‘Hoe oogst je zo’n krop eigenlijk?’ Gewoon afsnijden bij het stammetje is een mogelijkheid maar ik heb zelden een mes op zak.  Ik pak de krop meestal met twee handen vast, zoals je een voetbal met twee handen vastpakt, en draai de krop dan rond z’n as tot ie van het “stammetje” afbreekt.

De wortel kan direct op de composthoop maar liever laat ik ‘m gewoon nog een tijdje in de grond zitten. Ik hoop stiekem dat de veenmollen (en ander ongedierte) zich eerst op deze slaresten storten en daarna pas de niet geoogste kroppen gaan plagen…

Bewaren

Verse sla is uiteraard het lekkerst maar kroppen kunnen ook prima een paar dagen in een plastic tasje in de koelkast worden bewaard.

Ook kan je de krop met wortel en al uit de grond halen en thuis in een bakje water zetten. De worteltjes zullen dan voldoende water opnemen om de krop fris en knapperig te houden.