Groeiwijze

Prei (Allium porrum) is nauw verwant aan de ui-gewassen en bieslook. Het is een tweejarig gewas: als je prei in het eerste jaar laat staan, zal de plant in het tweede jaar gaan bloeien. Hoewel de bloemen van prei erg decoratief zijn, is het voor de smaak van de prei beter om de planten in het eerste jaar te oogsten.

Preizaadjes zijn erg klein, zwart van kleur en hebben een vrij onregelmatige vorm. Na het zaaien, groeit prei uit tot een heel slank groen steeltje. Dit steeltje wordt geleidelijk dikker en ondergronds ontwikkelt zich een wortelstelsel. Bij het oogsten van prei kan je goed zien dat prei talloze witkleurige wortels heeft. Tijdens de groei verkorten de wortels zich, waardoor de gehele plant als het ware een stukje de grond in wordt getrokken.

Prei bestaat uit compact samengepakte bladeren die deels groen en deels witgekleurd zijn. Het onderste gedeelte van prei is wit omdat het zich ondergronds bevindt. Omdat een deel van de prei onder de grond zit, zou je misschien denken dat het een wortelgewas is. Het ondergrondse deel bestaat echter niet uit een wortel maar ook uit samengepakte bladeren. Kortom, prei is eigenlijk een bladgewas, al zou je dat misschien op het eerste gezicht niet denken.

Soorten & rassen

Prei wordt onderverdeeld in zomer- en winterprei.

Zomerprei is geschikt voor de zomer- en vroege herfstteelt. Deze rassen zijn niet zo goed bestand tegen kou als winterprei, al kan ook zomerprei best wat lichte vorst hebben. De planten groeien vrij snel en kunnen gedurende de hele herfst geoogst worden.

Winterprei groeit langzamer dan zomerprei maar doet het beter bij lagere temperaturen. Vorst is geen probleem voor winterprei en de preiplanten kunnen prima in de tuin overwinteren. De preiplanten kunnen gedurende de winter worden geoogst, tot en met maart. Kortom, een van de weinige groentes die al in het vroege voorjaar geoogst kan worden. Zodra de temperaturen verder oplopen, zal de winterprei gaan bloeien.

Voorbereiding

De standplaats van prei is op het landje van de bladgewassen. De planten kunnen in verband met de vruchtwisseling beter niet geplant worden op grond waar het vorige seizoen planten hebben gestaan die tot het geslacht Allium behoren, zoals ui, knoflook, sjalot en bieslook.

Prei kan op alle grondsoorten geteeld worden maar groeit het best op grond met een losse structuur die goed toegankelijk is voor lucht en voldoende vocht kan vasthouden. Omdat de preiplantjes in een gat van circa 15 centimeter diep komen te staan, moet ten minste de bovenste laag van de grond los worden gemaakt. Beter is het om de grond nog dieper los te maken zodat ook de wortels en de schacht van de prei zich goed kunnen ontwikkelen.

Prei groeit het best op een goed gevoede bodem. Net als de andere bladgewassen, kan een flinke dosis oude stalmest geen kwaad. Zelf verdelen we in het voorjaar oude stalmest over de tuin. Bij het planten van winterprei kan het verstandig zijn om in de loop van het seizoen nog wat mest toe te voegen. Prei houdt echter niet zo van onverteerde mest. Gebruik dus alleen goed verteerde stalmest óf bemest in het najaar zodat de mest alle tijd heeft om goed te verteren.

Je kunt ervoor kiezen om prei te zaaien of bij een kweker in de buurt preiplantjes te kopen. Zelf krijg ik vaak plantjes van mijn oom, die als veredelaar werkt en vaak plantjes van zijn werk mee mag nemen. Zaaien hebben we ook wel eens gedaan; het kost iets meer tijd dan planten maar moeilijk is het niet.

Zaaien & Planten

Als we prei zaaien, doen we dat in februari. De zaadjes ontkiemen namelijk vrij langzaam en ook de plantjes groeien niet bijzonder snel. Om in mei potlooddikke preiplantjes te kunnen planten, is zaaien in februari dus niet overdreven vroeg. In een ruime pot of bak vol potgrond zaaien we de preizaadjes. De pot komt op een licht plekje in de koele slaapkamer te staan en na een paar weken komen de eerste slanke sprietjes op.

De preiplantjes blijven een hele tijd in deze bak staan, tot ze groot genoeg zijn om naar buiten te gaan. In de moestuin krijgen de planten een knus plekje, ze blijven dan nog steeds dicht bij elkaar staan, met hun worteltjes knus verstrengeld. Na verloop van tijd, als de preiplantjes de dikte van een potlood hebben, worden de plantjes op hun definitieve plek gezet.

Dit gebeurt meestal in mei. De bos met plantjes wordt in een grote emmer met water gezet en vervolgens worden de plantjes stuk voor stuk uit de bos gehaald om te verplanten. Veel moestuiniers knippen hierbij het bovenste deel van het plantje af om de groei te bevorderen. Zelf laten we dit vaak achterwege en ook bij ons groeit de prei prima.

Het planten van de kleine preiplantjes mag amper planten genoemd worden. Het is meer een kwestie van de plantjes in een gat zetten en that’s it. Met een steel van bijvoorbeeld een hark of bezem maken we om de 15 centimeter gaten van ongeveer 15 centimeter diep. In elk gat wordt een preiplantje gezet.

Het gat wordt daarna niet gevuld met grond, het wordt enkel volgegoten met een flinke hoeveelheid water. De magere, kleine preiplantjes vinden het allemaal best. In de loop der tijd zal de regen de rest van het gat geleidelijk volspoelen met grond. Ondertussen zullen de preiplanten ook steeds dikker worden en daarbij het gat deels opvullen.

Verzorgen

Naast onkruid wieden hoeft er eigenlijk weinig te gebeuren.

Op kleigrond zal droogte niet snel een probleem zijn. Op droge gronden, zoals zand, is regelmatig water geven wel aan te bevelen. De preiplanten hebben namelijk relatief veel water nodig om goed te kunnen groeien en zullen je dankbaar zijn als je regelmatig giet bij droogte.

Oogsten

Prei oogsten is misschien nog wel meer werk dan prei planten. De preiplanten hebben zich in de loop van het seizoen namelijk stevig vastgeklampt aan de bodem. Het oogsten van prei is dus geen kwestie van eenvoudigweg de plant uit de grond trekken.

Wat het beste werkt is een spitvork vlakbij de plant diep onder de grond steken. Als je vervolgens met een hand de spitvork bedient, kan je met de andere hand aan de prei trekken. De spitvork gebruik je om de grond onder en rondom de preiplant omhoog te wippen, zodat het makkelijker wordt om de plant uit de grond los te krijgen.

De preiplanten spoelen we vervolgens af met (sloot)water zodat we relatief schone planten in ons fietsmandje mee naar huis kunnen nemen. De buitenste bladeren kunnen eventueel verwijderd worden, indien ze nog erg vies blijven.

Bewaren

Prei blijft in de koelkast minstens twee weken goed, al ben ik ervan overtuigd dat net geoogste groenten beter smaken dan groenten die al wat langer in de koelkast liggen. In een kelder of op een andere koele plek, blijft prei ook makkelijk een paar dagen goed.

Restjes prei kunnen rauw of geblancheerd ingevroren worden. Als ingevroren ringen prei ontdooien, worden ze wel slap maar dat is voor ovenschotels en preisoep geen probleem.

Winterprei kan gewoon in de moestuin blijven staan om geoogst te worden op het moment dat je prei nodig hebt, dat scheelt een hoop koelkast- en vriezerruimte.

Eten

Wij verwerken onze prei onder andere graag in een rijke, overheerlijke pastasaus of bij een visje, zie onderstaande vlogs!