Veel mensen zijn nieuwsgierig naar moestuinieren en overwegen om zelf een moestuin(tje) aan te leggen. Als je nooit eerder een moestuin hebt gehad en geen mensen kent die ervaring hebben met moestuinieren, kan het beginnen en het bijhouden van een moestuin een overweldigende hoeveelheid werk lijken. Veel mensen die eenmaal een moestuin beginnen, stoppen er daarentegen nooit meer mee. Althans, dat is wat ik om me heen zie. Moestuinieren lijkt, kortom, iets verslavends te hebben.

Het voelt een beetje gek om de voor- en nadelen van je eigen hobby op te sommen. Het voelt namelijk alsof moestuinieren mij heeft gekozen, in plaats van dat ik, na lang wikken en wegen, heb gekozen om moestuinieren als hobby op te pakken. Een hobby is meestal geen rationeel ding maar iets wat je met je gevoel kiest. Of zelfs niet iets wat je bewust kiest maar wat er in de loop der jaren geleidelijk insluipt.

Als je zelf een (grote) tuin hebt of ruimte op je balkon om wat potten neer te zetten, kan je klein beginnen en er op die laagdrempelige manier achterkomen of moestuinieren jou energie en plezier geeft. Als je, net als wij, geen geschikte buitenruimte hebt om een moestuin te beginnen, komt er echter wel een keuzemoment. De vraag rijst dan: ga ik een stukje grond huren om deze hobby uit te proberen? Bij het beantwoorden van bovenstaande vraag, kan ik me voorstellen dat het helpt om de voor- en nadelen van een moestuin helder op een rijtje te hebben.

Kortom, hierbij een overzicht van de voor- en nadelen van moestuinieren. Samenvattend worden de volgende onderwerpen besproken:

• Biologische groenten en fruit van eigen kweek
• Beweging, ontspanning en andere gezondheidsvoordelen
• Contact met mede-tuiniers
• Kosten van een moestuin
• Creatief (leren) koken en conserveren
• Vrijheid en creativiteit
• Continue blijven leren
• Tijdsinvestering
• Onkruid en andere saaie taakjes
• Regels om rekening mee te houden

Biologische groenten en fruit van eigen kweek

In je eigen moestuin kan je helemaal zelf bepalen welke mestsoorten je gebruikt, welke zaden je zaait en op welke manier je plantenziektes en ongedierte bestrijdt. Door biologisch te tuinieren, heb je in de loop van het seizoen maandenlang een overvloed aan verse, biologische groenten tot je beschikking. Hoewel er in de supermarkt ook steeds meer biologische groenten te koop zijn, gaat niets op tegen groenten en fruit van eigen kweek.

Of de oogst objectief gezien ook echt lekkerder is dan groenten en fruit uit de supermarkt, weet ik niet. Ik durf niet te stellen dat ik verschil proef tussen bijvoorbeeld een pompoen van eigen kweek en een pompoen uit de supermarkt. Wat ik wel zeker weet, is dat eten van eigen kweek beter smaakt omdat je de planten hebt zien opgroeien en moeite en tijd hebt gestoken in het bereiken van mooie oogst.

Het oogsten van je eigen groenten en fruit gaat bij mij in ieder geval altijd gepaard met een gevoel van dankbaarheid en fascinatie voor wat de aarde samen met de zon kan voortbrengen. Zelden ben ik zo tevreden als op het moment dat we na een paar uurtjes tuinieren met een fietskrat vol verse groenten naar huis fietsen.

Beweging, ontspanning en andere gezondheidsvoordelen

Naast de grote hoeveelheid biologische groenten en fruit die we jaarlijks oogsten, is het in de buitenlucht aan het werk zijn wat mij betreft ook een van de grote voordelen van een moestuin hebben. Ongemerkt ben je een paar uur in beweging waardoor je de sportschool over kunt slaan. De tijd vliegt tijdens het tuinieren, terwijl in de sportschool de minuten voorbij kruipen.

Gedachteloos onkruid wieden of nauwkeurig zaadjes zaaien werkt ontspannend. Eenvoudige klusjes zoals slaplantjes op een mooi recht rijtje planten, kunnen ondanks hun eenvoud toch al je aandacht opeisen waardoor alle andere gedachten naar de achtergrond verdwijnen. In de moestuin kan je even op jezelf zijn, weg van de dagelijkse drukte. Zomers eten we ’s avonds na het werk regelmatig in de moestuin en dat voelt vaak als een mini-vakantie. Vogels verzorgen een avondconcert en de file, OV-perikelen en werkstress verdwijnen compleet naar de achtergrond.

Het oogsten van groenten en fruit uit eigen tuin verleidt tenslotte tot het koken met grote hoeveelheden seizoensproducten. Als je direct na het oogsten in de keuken aan de slag gaat, zijn de groenten ongelooflijk vers en knapperig. Niet te vergelijken met haricots verts die vanuit Tanzania zijn ingevlogen en al een tijdje in de supermarkt hebben liggen wachten.

Contact met mede-tuiniers

Hoewel we in eerste instantie een stukje grond hebben gehuurd om onze eigen biologische groenten en fruit te kunnen verbouwen, is het contact met mede-tuiniers wat mij betreft ook een voordeel van het hebben van een moestuin. Er is een actieve ruilhandel in zaden, plantjes en stekjes. Ook de oogst en moestuinkennis wordt met veel plezier gedeeld, hetgeen enorm bijdraagt aan de goede sfeer. Het lijkt wel of iedereen een goed humeur krijgt van tuinieren, zo gemoedelijk gaat het er aan toe. Het kan goed zijn dat het bij andere verenigingen anders gaat maar over het algemeen krijg ik indruk dat veel tuinverenigingen bijzonder gezellig zijn. Misschien doordat iedereen kan komen en gaan wanneer hij zin heeft en er geen of weinig activiteiten met een verplicht karakter zijn.

De overburen steken zomers vaak de bbq aan en komen ons steevast een kippenpootje brengen. Van andere buren krijgen we regelmatig een stukje taart en ook zelf delen we onze zelfgebakken taartjes uit, uiteraard met ingrediënten uit de tuin. Verder delen we een deel van onze oogst met tuinburen maar ook met vrienden, familie en collega’s. Deze mensen zijn vaak nog enthousiaster dan wij over de kleur, geur en de smaak van de vers geoogste groenten en fruit.

Alle lagen van de bevolking zie je terug bij een volkstuinvereniging, de tijd dat moestuinieren een hobby was voor gepensioneerde mannen is echt voorbij. Steeds meer jonge gezinnen huren een moestuintje, vanwege de biologische groenten maar ook om hun kinderen te leren waar eten vandaan komt. De tuiniers variëren enorm in leeftijd en achtergrond, wat altijd interessante gesprekken en verhalen oplevert. We hebben ontzettend leuke mensen leren kennen die we tijdens ons werk of in onze familie- en vriendenkring nooit tegen waren gekomen.

Kosten van een moestuin

Je kunt je moestuinhobby zo duur of goedkoop maken als je zelf wilt, zoals bij veel andere hobby’s ook het geval is. Als je niet teveel gekke dingen verzint, is tuinieren een vrij goedkope hobby, waarschijnlijk goedkoper dan de gemiddelde sportvereniging. Én je krijgt er gratis biologisch eten bij.

Wij betalen 15 euro contributie per jaar en daarnaast 55 cent per vierkante meter tuin. Voor onze tuin van 170 vierkante meter komt het neer op iets meer dan 100 euro per jaar. Uiteraard zijn er kosten verbonden aan zaadjes, plantjes en gereedschap maar al met al is moestuinieren zeker geen dure hobby. Ik heb nooit de moeite genomen om uit te rekenen of de waarde van de oogst de kosten van het tuinieren overtreft. Het zou me echter niet verbazen als de opbrengst van de tuin de investeringen overtreft.

De enige uitzondering is de aanschaf van een kas, hier ben je gauw een paar honderd euro aan kwijt. Het hebben van een kas is echter geen must en je kunt erg leuk tuinieren zonder een kas.

Creatief (leren) koken en conserveren

Het komt vaak voor dat er opeens heel van van hetzelfde klaar is. Zit je opeens met 5 courgettes, die ook nog flink van formaat zijn. De overvloed aan oogst nodigt uit tot creatief koken. Want elke dag hetzelfde courgette gerecht op tafel, dat begint snel te vervelen. Dus leer je jezelf om soep, quiche, plaattaart, pizza en nog een hele hoop andere gerechten te bereiden. Uiteraard altijd met een grote hoeveelheid verse groenten en kruiden uit eigen tuin.

Ook nodigt tuinieren uit tot het leren conserveren van je eigen oogst. Bij een overschot aan bijvoorbeeld aalbessen of aardbeien, is het haast noodzaak om een deel in te vriezen of te verwerken tot jam of sap. De hoeveelheden kunnen overweldigend zijn en het is leuk om een deel van de oogst te bewaren voor de rest van het seizoen. Zelf hebben we bijvoorbeeld verschillende kleine potjes bramenjam in de kast staan, heerlijk voor op brood, in de yoghurt maar ook opgewarmd over vanilleijs. Moestuinieren is, samenvattend, onlosmakelijk verbonden met lekker, gezond en creatief koken, conserveren en eten.

Vrijheid en creativiteit

Hoewel er altijd een paar regeltjes zijn om rekening mee te houden (zie onderaan), ben je grotendeels vrij om je tuin naar eigen inzicht in te delen. Je kunt de planten op kaarsrechte rijtjes zetten of juist organische vormen aanhouden. Ook kan je ervoor kiezen om de meest exotische groenten te verbouwen of juist vergeten groenten die moeilijk te verkrijgen zijn in de supermarkt.

Je kunt komen en gaan wanneer je wilt en hoewel het verstandig is om regelmatig even in de moestuin te gaan wieden of oogsten, kan je ook prima een tijdje niet gaan. Vooral in de winter, als het koud en donker is en er toch vrij weinig groeit, gaan we maar eens in de 2 tot 3 weken even naar de tuin.

Continue blijven leren

Het moestuinseizoen verloopt nooit helemaal zoals je had gedacht of misschien had gehoopt. Sommige dingen gaan beter dan je had gedacht, andere dingen mislukken totaal. Juist dat onvoorspelbare maakt tuinieren leuk. Hoeveel ervaring je ook hebt, in de moestuin kan je altijd verder blijven leren.

In de loop der jaren krijg je gevoel voor wat werkt en wat niet werkt. Je gaat steeds meer verschillende soorten onkruid herkennen en ook krijg je gevoel voor hoeveel voeding bepaalde groenten en fruit nodig hebben. Je zult elk jaar tegen problemen of tegenvallers aanlopen en daar, met behulp van andere tuiniers, boeken en websites, oplossingen voor vinden.

Geen jaar is hetzelfde omdat er zoveel variabelen zijn. De temperatuur heeft bijvoorbeeld invloed maar ook de hoeveelheid regen en zon. Als je dan ook nog zelf gaat variëren met de hoeveelheid mest, water en grondbewerking, weet je aan het einde van het seizoen helemaal niet meer wat nou tot die mooie oogst heeft geleid en wat je beter achterwege had kunnen laten. In deze zin is tuinieren alles behalve een exacte wetenschap en dat houdt het moestuinieren jaar na jaar spannend.

Ook voor kinderen valt er in de moestuin altijd iets te leren. Zo kunnen ze met eigen ogen zien dat aardappels onder de grond groeien en dat het niet vanzelfsprekend is dat aardbeien het hele seizoen in de supermarkt verkrijgbaar zijn. Er is altijd veel te zien, te voelen, te proeven en te horen in een moestuin. Er zijn vaak vogels en andere beestjes die een hapje mee komen eten. Zo zijn er bij ons eenden die smullen van de aardbeien en tevreden met een roodgekleurde snavel door de moestuin waggelen. Door te kijken, te voelen en vooral te proeven, zullen kinderen en volwassenen gauw genoeg doorhebben wanneer aardbeien, frambozen of bramen klaar zijn om geoogst te worden. Voor jong en oud valt er veel plezier te beleven aan het zien groeien en bloeien van ons eigen eten.

Tijdsinvestering

Het zaaien, zien groeien en oogsten van je eigen eten is ontzettend leuk maar niets gaat vanzelf. Het kost tijd en moeite om een moestuin aan te leggen en te onderhouden. Zeker in het begin, wanneer je nog moet uitzoeken hoe alles in zijn werk gaat, vraagt moestuinieren om een flinke tijdsinvestering. De hoeveelheid tijd die nodig is om een moestuin te onderhouden, hangt natuurlijk grotendeels af van de grootte van de tuin.

Ervaring leert dat het tijdens het grootste deel van het jaar mogelijk is om uitsluitend in het weekend naar de tuin te gaan. Soms zal het echter nodig zijn om vaker naar de moestuin te gaan, bijvoorbeeld als je net jonge plantjes hebt geplant en het ineens dagenlang zonnig en droog is. Om te voorkomen dat de jonge plantjes bezwijken aan de droogte, zal het nodig zijn om de eerste dagen bijna dagelijks water te geven. In de zomermaanden gaan we doordeweeks ook nog wel een avondje in de tuin werken maar dan vooral om te oogsten en water te geven. In het weekend is er dan tijd voor onkruid wieden, zaaien, planten en ander onderhoud.

In het weekend zijn we, zeker in het late voorjaar en tijdens de zomermaanden, minstens een halve dag in de moestuin aan het werk. Daar moet wel bij gezegd worden dat we tijdens zulke dagen ook rustig de tijd nemen om te proeven van ons eigen fruit, thee te drinken, te lunchen en uitgebreid te bekijken hoe alles is gegroeid.

Onkruid en andere saaie taakjes

Het grootste nadeel van een moestuin is waarschijnlijk onkruid wieden. Het houdt nooit op. In een moestuin groeit op een of andere manier altijd veel meer onkruid dan in ons kleine achtertuintje. Waarschijnlijk komt dit doordat de grond in de achtertuin grotendeels bedekt is, waardoor onkruidzaadjes weinig kans maken door een gebrek aan licht.

In de moestuin kan de zon de onkruidzaadjes wel tot leven wekken en kan je urenlang bezig zijn met wieden. Vooral in het begin, als je een stukje grond tot je beschikking krijgt waar al een tijdje niet zo goed voor is gezorgd, kan de hoeveelheid onkruid je tot wanhoop drijven.

Het gedachteloos onkruid wieden kan van tijd tot tijd best een meditatief werkje zijn maar eerlijk gezegd is het het grootste deel van de tijd een noodzakelijk kwaad. Toch is onkruid wieden een klusje dat moet gebeuren want hoe langer je het onkruid haar gang laat gaan, hoe erger het wordt.

Regels om rekening mee te houden

Als je een moestuin begint in de tuin bij je eigen huis, kan je doen en laten wat je wilt. Bij een tuinvereniging zijn er daarentegen vaak een aantal regels waar je je aan dient te houden. Deze regels gaan bijvoorbeeld over de maximale afmetingen van kassen en de hoogte van afscheidingen. Ook mogen bomen niet altijd overal in de tuin worden gezet maar moet er een minimale afstand tot de tuingrens worden aangehouden. Slootkanten moeten aan het einde van de zomer worden gemaaid en schoongemaakt.

Soms is het verplicht om een dag(deel) per jaar mee te doen aan een algemene werkdag, waarbij onderhoud moet worden verricht aan de algemene voorzieningen. Dit kan dan gaan om het snoeien van bomen en hagen, het verven van schuurtjes en het schoonmaken of leggen van paadjes.

De regels zijn vaak redelijk en logisch en vormen wat mij betreft geen drempel om een stukje tuin te huren. Wel is het slim om voor je een tuin huurt eerst het reglement door te lezen zodat je niet voor verrassingen komt te staan.