Groeiwijze

Andijvie (Cichorium endivia) behoort tot de eenjarige bladgewassen en is nauw verwant aan witlof en cichorei. Andijvie is een snelgroeiende plant die vrijwel het hele jaar geteeld kan worden. Enkel de maanden waarin het vriest zijn niet geschikt voor de teelt van andijvie.

Andijvie kan makkelijk zelf gezaaid worden maar ook plantjes zijn goedkoop en eenvoudig te verkrijgen. Zelf voorzaaien is ook een goede optie, al kan je dit beter niet binnenshuis doen. De plantjes worden dan snel slap en slungelig. Buiten of onder glas voorzaaien gaat een stuk beter. Een kleine zaailing groeit in enkele weken uit tot een mooie volle krop waar je meerdere keren van kunt eten.

Net als sla is andijvie een langedagplant. Dit betekent dat de kroppen tijdens de langste dagen van het jaar snel doorschieten. In andere woorden: in juni en juli zullen de planten ongewenst gaan bloeien, waardoor de kroppen niet echt lekker meer zijn. Doorgeschoten kroppen eindigen bij ons doorgaans op de composthoop of in het kippenhok. In het voor- en najaar is doorschieten geen probleem.

Soorten & Rassen

Andijvie wordt grofweg ingedeeld in krul- of frisée andijvie en breed- of heelbladige andijvie. Krulandijvie heeft een vrij gele krop die omringd wordt door krullerige groene bladeren. De smaak van krulandijvie is opvallend bitterder dan die van breedbladige andijvie. Breedbladige andijvie is een stuk bekender en de kroppen zul je herkennen uit de supermarkt of van de groentenboer.

Bekende breedbladige rassen zijn Nummer Vijf (zomer- en herfstteelt) en Breedblad Volhart Winter (herfst- en winterteelt onder glas). Voorbeelden van krulandijvie rassen zijn President, de Meaux, D’hiver de Provence en Très fine maraîchèr.

Bij de plantjes die je bij de kweker of het tuincentrum koopt, staat vaak alleen “andijvie” vermeldt, zonder verdere specificatie van de soort. Bijna altijd gaat het hierbij om breedbladige andijvie. Deze plantjes zijn prima voor in de moestuin. Als je tijd en zin hebt, kan je later alsnog uitgebreid op zoek naar bijzondere rassen. Deze speciale rassen zijn vaak alleen als zaadjes verkrijgbaar.

Voorbereiding

Net als de andere bladgewassen houdt andijvie van vruchtbare, goed bemeste grond. Een combinatie van compost en een dosis oude stalmest zal tot mooie volle kroppen leiden. Je kunt de mest en/of de compost voor het planten onder de grond spitten als je het een vies idee vindt dat er (weliswaar verteerde) koeienpoep naast je jonge kropjes ligt.

Maak de grond mooi los en onkruidvrij zodat de andijvieplantjes de ruimte krijgen om goed te wortelen en te groeien.

Na het planten van de jonge andijvieplantjes, kan de grond bedekt worden met mulch zodat je minder snel last hebt van droogte.

Zaaien & Planten

Andijvie kan gedurende een groot deel van het jaar geteeld worden, al kunnen de kroppen niet tegen vorst. Andijvie die in het voorjaar is geplant of gezaaid, heeft een grotere kans op doorschieten (ongewenst bloeien). De kroppen moeten dus op tijd geoogst worden en kunnen niet rustig in de tuin blijven staan tot je eens zin hebt in een dampende pot stampot andijvie.

De eerste andijvie kan voorgezaaid worden vanaf half maart. Als je de plantjes dan in april buiten uitplant, kunnen de kroppen een aantal weken later al geoogst worden. Zaai of plant in het voorjaar verschillende keren (om de 2-3 weken) een kleine hoeveelheid. Dit om te voorkomen dat er in korte tijd heel veel andijvie klaar is om geoogst te worden. In het najaar maakt het iets minder uit hoeveel je tegelijk plant of zaait omdat de kroppen dan minder snel doorschieten.

Het voorzaaien heb ik meerdere keren binnen in de vensterbank geprobeerd maar met weinig succes. De zaadjes ontkiemen snel en er zijn al gauw kleine plantjes. Deze plantjes worden echter snel slap en slungelig door de warmte in combinatie met de korte dagen. Het is dus aan te raden om de zaaibakjes of trays buiten (onder glas) neer te zetten. Op deze manier zal het langer duren voordat de plantjes opkomen maar de plantjes zullen veel steviger worden. Ook zijn de plantjes zo beter bestand tegen de weersomstandigheden als ze eenmaal in de volle grond worden uitgeplant.

Verzorgen

Slakken verstoppen zich graag tussen de bladeren van andijvie en eten ook graag een hapje mee. Jonge andijvieplantjes kunnen in korte tijd zelfs helemaal worden opgegeten door de slakken. Vooral in het begin van het seizoen is het dus belangrijk om de slakken uit de buurt te houden.

Jonge plantjes die net in de vollegrond zijn gezet, kunnen bij droge omstandigheden wel een extra slokje water gebruiken. De wortels van kleine plantjes zijn namelijk nog niet voldoende ontwikkeld om zelf voldoende vocht uit de (droge) grond op te nemen. Let dus op droogte en geef zo nodig op tijd water.

Ook als de plantjes groter zijn, kan het nodig zijn om bij droogte de kroppen wat extra water te geven. Wisselingen in het weer en in de vochtigheid van de bodem kunnen namelijk leiden tot rand: een bruine verkleuring van de randen van de bladeren. Dit fenomeen ontstaat door tijdelijk vochtgebrek: de verdamping van water vanuit de bladeren gaat soms tijdelijk sneller dan de aanvoer van water door de wortels. Hierdoor sterft het buitenste randje van de bladeren af.

De beste momenten om water te geven zijn ’s ochtends vroeg of aan het einde van de dag. Als je midden op de dag water geeft en de zon gaat fel schijnen, bestaat de kans dat de bladeren deels verbranden. Op een schaduwrijke dag zal verbranding niet snel voorkomen maar is uiteraard ook de verdamping en dus de noodzaak om water te geven kleiner.

Verder is het vooral een kwestie van toekijken hoe de kroppen geleidelijk groeien en tussendoor het onkruid tussen de kroppen weghalen.

Oogsten

Oogsten van andijvie kroppen is een kwestie van de krop vasthouden en rustig ronddraaien, tot de steelt afbreekt. Ook kan de korte steel van de krop met een (keuken)mesje worden doorgesneden.

Als je van plan bent om de krop nog een paar dagen te bewaren, kan je de plant ook met wortel en al uit de grond trekken. In een bakje water zullen de wortels dan voldoende vocht opnemen om het slap worden van de krop te voorkomen.

Bewaren

Andijvie kan niet lang bewaard worden, na enkele dagen in de koelkast worden de bladeren slap en papperig. Eet de krop dus het liefst zo snel mogelijk na het oogsten op. Zelf bewaren we de kroppen in een dichtgeknoopt plastic zakje in de groentelade van de koelkast. Op deze manier droogt de krop niet uit en blijven de blaadjes enkele dagen knapperig.

Eten

Andijvie kan op allerlei manieren bereid worden maar een Nederlandse klassieker is en blijft toch stamppot andijvie. In onderstaande vlog maken en eten we onder andere onze zelfgekweekte andijvie. Kijk je mee?